"तोरन्ल्ह" फागुपुर्णिमाको उपलक्ष्यमा मंगलमय शुभकामना ।

सरद डायरि । विहिबार, फागुन २१, २०७१

 

श्रद्धेय आम महानुभावहरुमा,
होर्छे ।
सर्व प्रथम हामि थकालीहरुको महानचाड फागुपुर्णिमा अर्थात तोरन्ल्हको शुभ-अबसरमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना टक्य्राउदछु ।
स्वदेश तथा विदेशमा रहनु भएका आम सम्पुर्ण महानुभावहरुको सु-स्वास्थ, दिर्घायु, उत्तरोत्तर प्रगति एवं उपलब्धिमुलक र सफल भविष्य रहोस भन्दै  ल्ह लाङ्वान्हुर्वु, ल्ह छ्युरिनग्याल्मो, ल्ह कहाङ्लाङ्लासिङकीकर्पो, ल्ह ह्यावाहाङ्ज्युङ, ल्ह नरीच्ह्योवले हामि सबैको सुख, समृद्धिको लागि सधैब रक्षा गर्नुहुन पनि प्राथना पनि गर्दछु ।

 

फागुपुर्णिमा अर्थात “तोरन्ल्ह” भनेको,

पितृ देवताको अर्थ हो र प्रत्येक बर्षको फागु पुर्णिमाको दिनलाई बीचमा पारि तीन दिन सम्म थकाली जातीहरुले “तोरन्ल्ह” पर्व धुमधामका साथ मनाउने गरेको पाईन्छ । तोरन्ल्ह पर्वमा थकाली जातिहरुको आफ्ना स्वर्गिय पितृहरुको संम्झनामा भक्तिभावका साथ पूजाआजा गर्नाले निरोगी हुनुको साथै सुख, समृद्ध र धनाध्यय हुन सकिने धारणा रहेको छ । फागु पुर्णिमाको अघिल्लो दिनमा फलफुल, रोटी , बिभिन्न थरिका मासुका परिकार र प्हाट्हुङ, काट्हुङ (आन्द्रामा गहुको पिठो वा रगत भरेको बिशेष परिकार)  लगायतका मिष्ठान खानेकुराहरुलाई सफा भाँडामा सजाएर राखिन्छ । अखण्ड, दीप, धूप, फलफुल, सेलरोटी,जाँड र रक्सी आदि चौरासी ब्यन्जन जुराई राखेर पहिलो दिनको मध्यरातको समयमा घर नजिकको धारा वा पंधेरामा नुहाई चोखो पानी सहित उक्त चौरासी ब्यन्जन पितृदेवलाई चढाईन्छ । यो सबै बिधिलाई “खिमी च्हयुजी” भनिन्छ र यो थकाली जातिको पिण्ड दिने तरिका हो । यस “तोरन्ल्ह” पर्वमा बिशेष गरेर पुरूषहरु तारा (धनुषबाण) खेल खेल्छन भने महिलाहरु नाकाभोटे (ढुंगाको गोटी) खेल्ने परम्परा छ । फागुको शुक्ल पक्षको तिथिपरेको भोलिपल्ट जुनसुकै बार भएपनि दिन हेरी सो दिनमा बाबु आमा भएका कुमार केटालाई चुनिन्छ । तारा थाप्नु भन्दा एक दिन अगाडि सबै तारा खेलाडीहरु संगै बसेर बाण तिखो पार्दछन। परम्परागत बिधि अनुसार कन्या केटाले तारोलाई ठाडो पारेर उभ्याईन्छ र नौनीघ्युले तीन ठाऊँमा हेर (टिका) लगाई सेतो, रातो ध्वजा धुपिको टुप्पामा बाँढेर तारोको शिरमा खेप (बिधि) चढाईन्छ र जांड रक्सीले छे,छे (चढाउने) गरि आशिक दिईन्छ । बिभिन्न देवतालाई पुकारी थरिथरिका तोरन्ल्ह गीतहरु गाउने पनि गरिन्छ । शुरुमा ठाडो उभ्याईएको तारोमा कन्या केटाले सर (वाण) हानी साईत उद्घाटन गर्छन। पर्वको मुख्य दिन पछि आफ्ना बिबाहित चेलीबेटि र ज्वाँईहरुलाई बोलाई मिठो चोखो खानेकुराहरु खुवाईन्छ । पर्वको मुख्य दिनमा चेलीबेटीद्धारा माईती कहा रक्सी, रोटी, कुखुरा, तोरीको तेल आदि लिएर आदरका साथ पुर्याउने गरिन्छ र माईतीबाट चेलीबेटी तथा ज्वांईहरुलाई नगद वा जिन्सी उपहार स्वरुप दिने चलन रहि आएको छ ।

साथै आजको शुभसाईत संगै जापानको पहिलो अनलाईन मेडिया "नेपालजापान डटकम" मा मेरो आफ्नो बिचार तथा समसामयीक बिषयमा बिगतमा भएको अन्तर्वाता आज प्रकाशन भएको रहेछ । तपसिल लिन्कमा पढ्न सकिन्छ ।

 http://www.nepaljapan.com/2015/03/05/160648/

 

 

भवदिय,
शरद कुमार गौचन

ताकामाचु, टोक्यो जापान

मार्च ५, २०१५ (विहिवार)